Қазақстанның «Қазақстан Ғарыш Сапары» ұлттық компаниясы Жерді қашықтықтан зондтау (ЖҚЗ) саласында әлемнің 30-ға жуық елімен келісім жасасты. Ауыл шаруашылығы, экология және төтенше жағдайларды басқаруда ЖҚЗ ақпараттарының маңызы орасан зор, деп хабарлайды CMN.KZ.
Бұл мәліметтер елдің табиғи байлықтарын тиімді игеруге, қоршаған ортаны қорғауға, сондай-ақ төтенше жағдайларды дер кезінде анықтап, шара қолдануға мүмкіндік береді. Мәселен, Қазақстан мен Перу арасында 2020 жылдан бері орнатылған серіктестік аясында әр жарты жыл сайын ғарыштан жиналған мәліметтермен алмасу дәстүрге айналды.
Қазақстандық ғарыш бақылауының негізгі тіректері
Бүгінде Қазақстанда Жерді қашықтықтан зондтау жұмыстарын үш ірі оптикалық ғарыштық аппарат атқарады: KazEOSat-1, KazEOSat-2 және KazStSat. Бұл серіктер Алматыдағы «Сункарсат» геопорталы арқылы Жердің беткі қабатын жоғары дәлдікпен түсіріп, ел аумағындағы және шет елдердегі жағдайды сараптауға мүмкіндік береді. Әрбір серіктің өзіндік ерекшеліктері бар: оптикалық, инфрақызыл немесе радиолокациялық түсірілім жасау қабілеті арқылы түрлі мәліметтер жинақтайды. Қажет болса, еліміздің аумағынан тысқары жерлерде де зерттеу жұмыстарын жүргізіп, сол аймақтардағы экологиялық, экономикалық немесе ауылшаруашылық жағдайларды бақылауға септігін тигізеді.
Ғарыштық бақылаудың артықшылықтары
Қазақстанның үш ірі серігі күн сайын Жердің бетін жоғары дәлдікпен бақылап, қоршаған ортадағы өзгерістерді тіркеп отырады. 2024 жылдың алғашқы үш тоқсанында қазақстандық мемлекеттік органдарға алты мыңнан астам жоғары сапалы сурет ұсынылды, бұл суреттер табиғи және техногендік факторлардың қоршаған ортаға әсерін бағалауда таптырмас құралға айналды. Ғарыштық мониторинг арқылы 879 мың гектарға жуық пайдаланылмаған егістік жерлер, 1117 заңсыз пайдалы қазба орындары және өзге де құқықбұзушылықтар анықталған. Сонымен қатар, бұл мәліметтер еліміздің аграрлық саласына да үлкен көмек көрсетеді – егістік жерлердің жағдайын бақылау, суару жүйелерін басқару және өнімділікті арттыруға қажетті ақпараттарды ұсынады.
Ғарыштық бақылау қалай жүзеге асады?
Ғарыштық бақылау бірнеше кезеңнен тұрады. Алдымен, арнайы сенсорлармен жабдықталған серіктер Жер орбитасына шығарылып, төменгі (LEO), орта (MEO) немесе геостационарлы (GEO) орбиталарда орналасады. Осы орбиталардан Жер бетінің әртүрлі аймақтарында инфрақызыл, радиолокациялық немесе оптикалық түсірілімдер жүргізеді. Түсірілген деректер Жердегі қабылдау станцияларына жіберіліп, арнайы бағдарламалық құралдар арқылы өңделеді. Бұл мәліметтер, оның ішінде топырақтың құрамы, температура, ылғалдылық деңгейі немесе орман өрттері сынды табиғи жағдайлар арнайы алгоритмдермен сарапталады.
Ғарыштық бақылаудың нәтижелері қайда қолданылады?
Алынған мәліметтер әртүрлі мақсаттарға қолданылады: табиғатты қорғау, ауыл шаруашылығын дамыту, қала құрылысы, төтенше жағдайларды басқару, су және орман ресурстарын бақылау сияқты маңызды салаларға бағытталады. Мәселен, ауыл шаруашылығында ғарыштық бақылау дәнді дақылдардың жай-күйін бағалауға, өнімділікті арттыруға, ал төтенше жағдайлар кезінде орман өрттері мен су тасқындарына дер кезінде әрекет етуге мүмкіндік береді.
Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігінің пікірінше, ғарыштық бақылаудың арқасында Қазақстанда цифрландыру процесі қарқынды дамып, елдің экономикалық және ұлттық қауіпсіздігіне қызмет етеді.
