Ерболат Досаев – Қазақстан саясатындағы даулы тұлға. Денсаулық сақтау министрлігінің, Ұлттық Банктің бұрынғы басшысы және вице-премьер болған Досаев Алматыны 2022 жылы «тәжірибесі бар технократ» ретінде басқарды. Ол туралы мәдени астананың тұрғындарының есінде не қалды, CMN.KZ материалында
2025 жылы 24 мамыр кұні Алматыда VIII шақырылған мәслихат депутаттарының отырысы өтеді. Жиналыста бір ақ қана сұрақ – қала әкімінің жаңа кандидатурасын келісу туралы болады.
Іс-шара облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың әкімдерін тағайындауға мәслихат депутаттарының келісім беру тәртібін регламенттейтін ҚР президентінің 2022 жылы 8 маусымдағы № 912 жарлығына сәйкес өткізіледі.
Ерболат Досаев деген кім?
Ерболат Асқарбекұлы Досаев 1970 жылы 21 мамырында Алматыда дүниеге келген. Республикалық физика-математика мектеп-интернатын, одан кейін Алматы энергетика институтын «Электрондық техника инженері» мамандығы бойынша бітірген.
Досаев өзінің мансабын ірі бизнесте бастаған — «Искер» және «Акцепт» компаниялардың менеджерден бастап құрылымдарындағы Бас директорға дейін көтерілді, кейін «Тұран-Әлем» және Алматы сауда-қаржы банкін қоса алғанда, банк саласында жұмыс істеген.
90-жылдардың аяғында ол мемлекеттік басқару саласына келген – алдымен премьер-министрдің кеңесшісі, содан кейін экономикалық блоктарда вице-министр ретінде жұмыс жасаған. Ол қаржы мен экономика министрі, сондай-ақ Табиғи монополияларды реттеу агенттігінің басшысы қызметтерін атқарған.
2004-2006 жылдары Ерболат Досаев денсаулық сақтау министрі қызметін атқарды. Бірақ ол Шымкентте балаларға АИТВ-инфекциясын жаппай жұқтыру бойынша жанжалынан кейін сол жұмыс орнынан кетті.
Оқиғадан кейін ол бірнеше жыл бойы саяси қызметтен алшақтап, жеке құрылымдарды басқаруда жұмыс істей бастады: «Қазинвестбанктің» директорлар кеңесін басқарды, кейін «Бәйтерек» ұлттық холдингін басқарды, «Даму»қорының жұмысына қатысты.
Бірақ 2017 жылы ол саясат саласындағы жұмысына қайта оралды. Ол премьер-министрдің орынбасары, содан кейін Ұлттық банктің төрағасы болып тағайындалды.
2022 жылдың 31 қаңтарында Ерболат Досаев Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың жарлығымен Алматы әкімі болып тағайындалды. Мегаполистің жаңа басшысы қалада тәртіп орнатуға қабілетті «жүйелік технократ» ретінде таныстырылды. Ерболат Досаев бұл лауазымды соңғы уақытқа дейін атқарған.
Кантардан кейін қаланы қалпына келтірді
Қаңтар айындағы оқиғалардан кейін Ерболат Досаев президенттің Алматыны қалпына келтіру жөніндегі тапсырмаларын жүзеге асыра бастады. 2022 жылдың мамырына қарай кантар кезінде зардап шеккен шағын мен орта бизнес субъектілерінің 97% жұмысын қайта бастады.
2022 жылдың тамызында ол сәулет жобаларын қарау үшін қала құрылысы кеңесін құрды. Бұған дейін оның басшылығымен тығыздалған құрылысқа шектеулер енгізіліп, рұқсат етілген қабаттылық төмендетіліп, тау бөктерінде құрылыс салуға тыйым салынды. Сондай-ақ, су тасқынымен күресу үшін арық желісін жаңғырту жоспары әзірленді.
Жиектастарды ауыстырды
2023 жылдың жазында ауқымды жол жөндеу жұмыстары басталды: 15 магистральда жабын жаңартылды, оның ішінде Әл-Фараби, Тілендиев, Байзақов, Абай, Саин, Төле би, Шаляпин, Манас, Құрманғазы, Жұмалиев, Шагабутдинов, Досмұхамедов, Түркебаев, Тұрғұт Озал көшелері.
Асфальтпен бірге жиектастар жаппай ауыстырылды. Бірақ оның ішінде ауыстырудың қажеті жоқ жиектастар да болған. Бұл қала тұрғындарының наразылығын тудырды. Досаевтың айтуынша, бұрын асфальт мердігерлердің инженерлік желілерді төсеуінен қираған.
Жарықтандыру мәселесін шешкен жоқ
2022 жылы Қасым-Жомарт Тоқаев Ерболат Досаевқа қаланы кешкі уақытта жарықтандыру мәселесін шешуді тапсырды. Сол кезде мемлекет басшысы көшелердің жеткіліксіз жарықтандырылуы қала тұрғындарын алаңдатып отырғанын және шұғыл шешім қабылдауды талап ететінін атап өтті.
Бірақ үш жылдан кейін, 2025 жылдың наурыз айында президент әкіммен тағы да кездесу өткізіп, шенеунікке қаланы кешкі уақытта жарықтандыруды қамтамасыз ету керектігін еске салды. Алматылықтардың айтуынша, содан бері жағдай аса өзгерген жоқ.
Феминистерге сөз сөйлеуге мүмкіндік бермеді
Бір кездері әкім Алматы белсенділерінің, оның ішінде феминистердің де өзіне назарын аударды.
Алматыда әйелдерді қорғауға арналған алғашқы шеру 2020 жылдың наурыз айында өтті. 2021 жылы ол 500-ден астам адамды жинады. 2022 жылы билік оны өткізуге рұқсат бермеді, бірақ Шоқан Уәлиханов атындағы алаңда митингке келісті.
2023 жылы билік ұзақ уақыт бойы феминистерге барлық алаңдарды Еріктілер лигасының іс-шаралары алып жатыр деген сылтаумен шеруге де, митингке де рұқсат бермеді. Бірақ соңында Ганди саябағында жиналуға рұқсат етілді.
Осыған ұқсас жағдай 2024 жылы да байқалды. Осыған байланысты белсенділер шеруге шығу үшін бірнеше рет жеке пикеттерге шықты.
Әкім фемактивистерге іс-шараларды өткізуге рұқсат берген жоқ. Митингке қатысты журналистердің сұрағына жауап бере отырып, Досаев қоғамдық тәртіп үшін алаңдайтынын атап өтті. Алайда, 2021 жылы Құқық қорғау органдары мұндай шерудің қауіпсіздігін сәтті қамтамасыз ете алды.
«Біріншіден, бізде 2021 жылдан кейін көп нәрсе өзгерді. Екіншіден, митингілерді өткізуге ешкім өтінім берген жоқ, өтініштер тек шеруге жіберілді. Заңнамалық тәртіпте жауаптар берілді, түсініктемелер бар. Шеру өткізу бойынша құқық қалада қалады. Қоғамдық даму басқармасы келтірген барлық дәлелдер өзгеріссіз қалады. Егер басқа өтініштер берілсе, басқа форматта біз өзіміз қалағандай қарастырамыз», – 2024 жылдың ақпанында деп түсіндірді Досаев.
Ардагерді құттықтаған жоқ
2024 жылдың мамыр айында біз 100 жастағы алматылық Дасаевты мерейтойына жеті сағат күткені туралы үлкен мақаланы жаздық. Досаев оны күткен ардагеріне келмеді.
Луговская Анна Архиповна үшін Жеңіс күні көңілсіздік пен алдау күні болды. Содан кейін ардагерлер кеңесі мерекеге орай оған азық-түлік себетін табыстайды, ал ғасырлық мерейтойында оған Алматы әкімі келіп, оны құттықтайды деп уәде берді.
Бірақ соңында оған ешкім келмеді. Әже құттықтаусыз қалды. Ал туған күнінде ол қонақтарды жеті сағаттан астам күтуге мәжбүр болды.
Сайранды қайта құрумен айналысқан
2025 жылдың сәуір айында Алматы әкімі Ерболат Досаев қазір абаттандыруды аяқтауда Сайран көлінің аумағында болды.
Содан кейін қала басшысы жұмыста бұзушылықтарға жол берген қадағалау компаниясымен шартты бұзу туралы шешім қабылдады. Ал мердігер ұйымдарға қала басшысы жұмыстардың орындалу мерзімі мен сапасына бақылауды күшейтуді қатаң көрсетті. Әкім оларды 2025 жылдың мамыр айының соңына дейін аяқтауға міндеттеді.
Сонымен бірге әкім іргелес аумақтағы ағаштарға кәсіби орман-патологиялық тексеру жүргізуді және жаңа көшеттер отырғызуды қамтамасыз етуді тапсырды.
Жағажай аймағы, жаяу жүргіншілер маршруттары және белсенді демалыс аймақтары бар заманауи жағалауды құру жобасы ауданы 47,6 га учаскіні алып жатыр. Шенеуніктер мен мердігерлердің айтуынша, жұмыстар 90% аяқталды.
Заңсыз ғимараттарды қиратты
Сондай-ақ, Дасаев кезінде 2022 жылдың маусым айында 15 градустан асатын таулы беткейлерде құрылысқа тыйым салынды.
Сол сәттен бастап мегаполисте 88 нысан бұзылды. Бұзылғандар тізімінде тұрғын үй кешендері, әкімшілік ғимараттар, кафелер мен көлік жуу орындары бар. Ірі нысандардың ішінде: KHAN ТК, «Мечта» таунхаусы, Достық даңғылындағы жеті қабатты ғимарат бар.
Қауіпсіздік мәселелері әсіресе сейсмикалық тәуекелдерге байланысты өткір болатын таулы жерлерде құрылысқа ерекше назар аударылады. 38 нысан бойынша сот шешімдері шығарылды, оның 12-сі бұзылды немесе ішінара бөлшектелді.
Сондай-ақ, Досаевтың тапсырмасы бойынша 2025 жылдың ақпан айында заңсыз сауда нүктелерін жою науқаны басталды. Сол сәттен бастап Алматыда 300-ден астам сауда нүктелері мен 222 күшін өлшейтін аппарат бұзылды. Атап айтқанда, Әуезов ауданында бірнеше нысан алынып тасталды.
Автобус жүргізушілерін туралы қамын жеді
2025 жылдың ақпан айында Ерболат Досаев Алматыда қоғамдық көлік жүргізушілеріне жолаушылармен қарым-қатынас мәдениетін үйрететінін мәлімдеді. Сертификат алғандар жалақыға үстемеақы береді.
Досаевтың айтуынша, жолаушылар қоғамдық көліктің жұмысына шағымдана бастағанына қарамастан, жүргізушілер бойынша сұрақтар әлі де бар.
«Біз жүргізушілердің жалақысын тағы да көтердік және қоғамдық көлік жүргізушісінің жұмысы беделді болуы үшін мұны жалғастыруға ниеттіміз. Сондай-ақ, мен колледждермен жүргізушілерді даярлау мәселесін, оның ішінде жолаушылармен қарым-қатынас мәдениеті тұрғысынан пысықтауды тапсырдым. Біліктілікті арттыру курстарынан өткендер жалақыға үстемеақы алады. Біз материалдық ынталандыру арқылы өтуді ұйғардық және жыл соңына дейін осы мәселелердің бір бөлігін алып тастаймыз деп ойлаймыз», — деп атап өтті әкім.
Сондай-ақ, қала басшысы Алматыда жүргізуші құрамы үшін демалыс бөлмелерімен жабдықталған 10 пункт салынатынын айтты.
Жалпы, Досаевтың әкім ретіндегі тәжірибесі туралы көптеген жағымсыз да, жағымды да жайттар бар.
Бір нәрсе анық: қаланың жаңа басшысы өзінен бұрынғы проблемаларды да, аяқталмаған жобаларды да сыйлық ретінде алады.
