Алматы облысындағы Шонжы ауылының маңындағы шипалы бұлақ екі компанияның, «Жайнак Ко» мен «Казрос-Агро»-ның таласына түсті. Екі жақ бір-бірін айыптап, іс сотқа жетті. Дауға белгілі саясаткер, мәжіліс депутаты Азат Перуашевтың да аты ілініп отыр, деп жазады CMN.KZ.
Бұл оқиғаның бастауында 2006 жылғы желтоқсан айындағы келісім жатыр. Сол кезде «Жайнак Ко» компаниясы мен Энергетика министрлігі арасында жер асты суларын өндіру туралы 25 жылдық келісімшарт жасалды. Осы келісімге сәйкес, компания Карадалинск кен орнындағы №1699/13 ұңғымасын пайдалану құқығына ие болды. Алайда, бір жыл өткенде, Ұйғыр ауданының әкімдігі №1599 ұңғымасына жер телімін «Казрос-Агро» компаниясына 49 жылға уақытша пайдалануға береді. Бұл ұңғыманы сол кездегі иесі, марқұм Максим Кадралиев сатып алған болатын.
Дау қайдан шықты?
2020 жылы «Жайнак Ко»-ның басшылығы ауысып, Азиз Құдайбердиев компанияның жаңа басшысы болды. Ол келісімшарттағы құқықтарды қорғау үшін белсенді әрекеттерге кірісті. 16 жыл бойы ұмытып келген келісімшарттарын еске түсіріп, сотқа жүгініп, әкімдік шешімін заңсыз деп тануды талап етті. Алайда, сот талап-арызды үш мәрте кері қайтарды. «Жайнак Ко» компаниясының өкілдері мерзім өтіп кеткенін ескермей, сотқа кешіккені үшін заңды негіз таба алмады.
2023 жылы комиссия екі ұңғыманың нақты орналасқан жерін тексергенде, олардың координаттары бір-біріне сәйкес келгені белгілі болды. Осы дерек «Жайнак Ко»-ға әкімдік шешімін қайта даулауға мүмкіндік берді. Ал «Казрос-Агро» бұл айыптауларды негізсіз деп санайды, себебі олардың ұңғымасы тарихи құжаттармен дәлелденген.
Саяси астар: Перуашевтың рөлі қандай?
«Казрос-Агро» компаниясының юристі Лиана Саакованың айтуынша, «Жайнак Ко»-ның артында белгілі саясаткер Азат Перуашев тұр. Перуашев 2009 жылы компанияның құрылтайшыларының бірі болған. 2020 жылы оны Алмас Кудайбердиев алмастырды, бірақ бұл ауыс-түйіс компанияның мүддесін жасыруға бағытталған деп күдіктенеді. Саакова өз сөзінде: «Олардың құжаттары шатасқан, техникалық паспорттарында да сәйкессіздіктер бар. Мәселен, №1699/13 ұңғымасы бойынша қажетті құжаттар мүлдем жоқ», – деп мәлімдеді.
Шипалы судың құны мен тартысы
Шонжыдағы даулы су тек шипалы ғана емес, жергілікті тұрғындар үшін маңызды су көзі саналады. «Казрос-Агро» бұл ұңғыманы ауыл шаруашылығы мен демалыс орнына пайдаланып келген. Олар ұңғыманы жөндеу мен жаңартуға 40 миллион теңге қаржы құйғанын айтады. Ал «Жайнак Ко» өз кезегінде, су құюға ғана рұқсат алғанын айтса да, суды пансионатқа пайдаланып отыр. Бұл мәселе Алматы облыстық сотында қаралып, тараптар өз дәлелдерін келтіруде.
Перуашевтың қатысы бар ма?
«Казрос-Агро»-ның айтуынша, Перуашевтың туыстық байланыстары мен оның саяси ықпалы істің барысына әсер еткен. Тіпті, кейбір мемлекеттік органдар бұл жағдайға көз жұма қарады деп санайды. Сот отырысында компания өкілдері: «Біздің құжаттарымызда бәрі заңды түрде көрсетілген, бірақ олар саяси ықпалын пайдаланып, жер телімін басып алуға тырысты», – деп мәлімдеді.
Қазір Шонжыдағы шипалы су үшін талас жалғасуда. Алдағы сот отырысында жер комитетінің өкілі сөз сөйлеп, екі ұңғыманың бір жерге түсуінің себебін түсіндіреді деп күтілуде. Бұл тартыстың соңында кім жеңетіні белгісіз, бірақ халық үшін маңыздысы – шипалы бұлақтың тағдыры мен әділдік орнауы.
